بررسی انتقادی اندیشه سیاسی اجتماعی یوسف القرضاوی؛گسست بین نظریه و عمل

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا

چکیده

بررسی آثار اندیشمندان و متفکران اخوان المسلمین به عنوان بزرگترین جنبش سیاسی معاصر در جهان عرب، با توجه به موضع‌گیری‌های اخوان المسلمین در تحولات سال 2011 که منتهی به انقلاب مردم مصر گردید و وقایع پس از آن، حکایت از وجود تحولاتی قابل تأمل در نظریات مربوط به دولت اسلامی دارد. در اختیارگرفتن قدرت توسط اخوان المسلمین پس از انقلاب در مصر هرچند برای مدتی کوتاه و داشتن نقش مؤثر در تصویب قانون اساسی 2012 این کشور، بیانگر تأثیر قابل توجه اندیشه سیاسی رهبران فکری جریان اخوان المسلمین چون یوسف القرضاوی است. اهمیت این موضوع و فقدان آثاری به زبان فارسی در خصوص اندیشه متفکران اخوان المسلمین با توجه به قدرت یافتن جریان‌های اسلامی در عرصه سیاسی کشورها موجب گردید تا ضرورت انجام پژوهشی پیرامون این موضوع با محوریت این پرسش که دولت اسلامی در اندیشه سیاسی یوسف القرضاوی چگونه دولتی است احساس گردد، تا نویسنده با روشی توصیفی- تحلیلی و با ابزار تحلیل محتوا، دولت اسلامی مطلوب در اندیشه این متفکر را شناسایی و معرفی نماید. بنابر یافته‌های ‌این تحقیق می‌توان بیان داشت که مدعای میانه‌روی از سوی قرضاوی در تبیین اندیشه‌های سیاسی-اجتماعی‌اش، بیش از آنکه همه جوامع اسلامی اعم از شیعه و سنی را در برگیرد، عکس‌العملی در مواجهه جوامع اهل سنت با پدیده‌های مدرنی چون دولت-ملت، دموکراسی، آزادی و .. است. اگرچه دولت دینی در اندیشه سیاسی قرضاوی یک دولت خلافتی و مبتنی بر شریعت است اما با روش اجتهادی نوینی که توسط وی ارائه می‌گردد بسیاری از اصول و شاخصه‌های دولت‌های مدرن مغایر با اسلام و شریعت اسلامی تلقی نشده است و مورد تأیید اسلام دانسته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Review of Social Political Thought by Yousef Al-Qaradawi; The Breakdown between Theory and Practice

نویسنده [English]

  • elahe marandi
Assistant Professor of Law, Faculty of Social Sciences and Economics, Al-Zahra University
چکیده [English]

The study of the works of the Muslim Brotherhood thinkers, especially in recent years, in light of the Muslim Brotherhood's stance in the 2011 developments that led to the Egyptian Revolution And subsequent events indicate that there might be developments in the views of the Islamic State.The takeover of power by the Muslim Brotherhood, though for a short time after the Egyptian revolution and having an effective role in the adoption of the 2012 Constitution of Egypt, expresses the significant impact of the political thought of the moderate Muslim Brotherhood's moderate thinkers such as Yusuf al-Qaradawi. This issue has necessitated need for research on this topic with a focus on the question: what is the Idea of an Islamic state in the Yusuf al-Qaradawi.'s political thought? According to this study it can be stated, although the religious state in Qaradawi's political thought is a caliphate and Shari'a state, but with the new method of ijtihad presented by him, many of the principles and elements of the new governments are not considered to be in conflict with Islam and Islamic Shari'a, and are recognized by Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitution
  • Egypt
  • Islamic State
  • Muslim Brotherhood
  • Revolution of 2011
  • Yusuf al-Qaradawi
1. بحرانی، مرتضی (1384)، اسلام و دموکراسی در اندیشه سیاسی یوسف القرضاوی، مجله پژوهش سیاست نظری، پاییز و زمستان، شماره1، صص 150-131. مقالات فارسی
2. جوادی، علا (1380)، نسبت شورا و دموکراسی در دیدگاه شیخ یوسف قرضاوی، مجله پگاه حوزه، شماره 35، بازیابی در تاریخ7/2/1394 از آدرس اینترنتی: http://ar.lib.eshia.ir/pdf/46805/1
3. قرضاوی یوسف(1371)، التربیه الاسلامیه و مدرسه حسن البناء، قم، نشر ادب، چاپ اول.
4. _________ (۱۹۷۷) الخصائص العامة للاسلام، جامعة قطر، الطبعه الاولی.
5. _________ (۱۹۹۰) اولویات الحرکة‌الاسلامیة فی‌المرحلة القادمة، جامعة قطر، الطبعه الاولی.
6. __________ (1379)، آینده حرکت اسلامی و اولویت های آن، محمد ملازاده، تهران، نشر احسان، چاپ اول.
7. _________ (1379)، کیف نتعامل مع السنه النبویه(فهم صحیح سنت)، محمد علی آریایی نژاد، تهران، احسان، چاپ اول.
8. _________ (1381)، اخوان المسلمین هفتاد سال دعوت تربیت و جهاد، تهران، عبدالعزیز سلیمی، احسان، چاپ اول.
9. __________ (1382)، الاسلام حضاره الغد(اسلام، تمدن آیندگان)، ابوالفضل احمدی، قم، مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول.
10. _________ (1388)، الحلال و الحرام فی الاسلام، ابوبکر حسن زاده، تهران، احسان، چاپ هشتم.
11. __________ (1388)، عوامل تغییر الفتوا فی عصرنا الحاضر(عوامل تغییر فتوا در عصر کنونی)، فاروق نعمتی، تهران، احسان، چاپ اول.
12. ____________ (1389)، الفتاوی المعاصره(دیدگاه های فقهی معاصر)، احمد نعمتی، تهران، نشر احسان، چاپ چهارم.
13. ___________ (1390)، فقه سیاسی،تهران، نشر احسان، چاپ سوم.
14. ___________ (1394ق)، الحلول المستورده و کیف جنت علی امتنا، بیروت، موسسه الرساله، الطبعه الثانیه.
15. _______ (1991)، نحو الوحده الفکریه العالمین للاسلام، مصر، مکتبه وهبه، ط 1.
16. _______ (2008)، ابن القریه و الکتاب ملامح سیره و مسیره، الجزء الثالث، قاهره، دارالشروق، الطبعه الثانیه.
17. _______ (2012م) 25 ینایر سنه 2011م ثوره الشعب، قاهره مصر، مکتبه وهبه، الطبعه الاولی.
18. موسوی خمینى، سید روح الله(1423)، ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى )قدسسره)، چاپ دوازدهم.
Scott , Rachel M(2012), What Might the Muslim Brotherhood Do with al-Azhar? Religious Authority in Egypt, Die Welt des Islams,147.