توسعه به مثابه یک امر فرهنگی؛ بازخوانی انتقادی رویکرد توسعه‌ای ضیاءالدین سردار

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر درصدد بازخوانی رویکردی در توسعه‌اندیشی است که توسعه را به مثابه یک امر فرهنگی تلقی می‌نماید؛ در این میان به بازخوانی انتقادی رویکرد «توسعه»ای ضیاءالدین سردار پرداخته می‌شود که چنین تلقی‌ای را از توسعه دارد. برای این مهم، با روش اسنادی به داده‌های مورد نیاز دست یافته و با رویکردی توصیفی-تحلیلی به بازخوانی انتقادی آراء او در این زمینه پرداخته شده است. ابتدا نگاه سردار به توسعه، تطور آن، نسبت توسعه با مقولات دیگری چون جهانی‌شدن، توسعه و رشته‌های دانشگاهی در دورۀ معاصر، بازنگری در امر توسعه و نسبت فرایند اسلامی‌سازی در کشورهای مسلمان با آن را مورد تأمل قرار داده، سپس به نقد و بررسی آراء وی در این زمینه خواهیم پرداخت. مهم‌ترین یافته این پژوهش آن است که نزد سردار، «توسعه» به مثابه یک امر فرهنگی است که تاکنون وجهه‌ای «منفی» داشته است که غرب به وسیلۀ آن، آیندۀ فرهنگ‌های غیرغربی را تحت استعمار خود در آورده و بر آنها مسلط شده است. لذا در این رویکرد، اساساً بازخوانی امر توسعه در فرهنگ‌های غیرغربی به معنای توجیه کاستی‌های این پروژه برای کارآ نشان دادن چنین مقوله‌ای در کشورهای غیرغربی است و سردار شکل‌گیری رشته‌های دانشگاهی در عرصه‌های انسانی را بازیگرانِ فرایند توجیه و ترغیب الگوی غربی توسعه می‌داند که اسلامی‌سازی دانش از سوی سردار نیز در چنین فضایی فهم شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development as the cultural, Critical Reading of Ziauddin Sardar's Development Approach

نویسندگان [English]

  • Yahya bouzarinejad 1
  • moslem taheri 2
1 Faculty of Social Sciences, University of Tehran
2 Islamic social sciences
چکیده [English]


The present study seeks to re-read the approach to thinking of development that it regards as a cultural affair. Here is a critical reading of Ziauddin Sardar's developmental approach, because he has such an attitude to development. For this purpose, the researcher has obtained the necessary data by documentary method and with a descriptive-analytical approach to the critical reading of the Ziauddin Sardar's developmental approach. We first describe Ziauddin Sardar's view on the development, its evolution, the ratio of development to other categories such as globalization and academic disciplines in the contemporary era, a review of the development and the state of the Islamization process in Muslim countries: We will then review his views on these issues. The most important finding of this study is that, for Sardar, "development" as a cultural affaire so far has had the "negative" aspects of the West, through which it has colonized, the future of non-Western cultures and dominated. Therefore, in this approach, basically, a refinement of development in non-Western cultures is to justify the shortcomings of this project to be effective in showing such a category in non-Western countries. And the formation of academic disciplines in the humanities, as actors in the process of justifying and encouraging the Western model of development, which is also understood as Islamization of knowledge, in such a space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ziauddin Sardar
  • Development
  • Colonialism
  • future
  • Islamization of knowledge
  • multicivilisation

مراجع

  1. 1. احمد، اکبر (1380)، «پست مدرنیسم و اسلام»، در کتاب پست مدرنیته و پست مدرنیسم، ترجمه و تدوین حسینعلی نوذری، تهران: انتشارات نقش جهان.

    2. ازکیا، مصطفی، دانش مهر، حسین و رشید احمدرش (1392)، توسعه و مناقشات پارادایمی جدید (جلد اول)، تهران: شرکت انتشارات کیهان.

    3. سردار، ضیاءالدین (1391)، «درباره آینده اسلام؛ گفتگو با ضیاءالدین سردار»، ترجمه روح الل محمودی، دین، شماره179.

    4. سردار، ضیاءالدین، مریل وین دیویس (1386)، چرا مردم از آمریکا متنفرند، ترجمه عظیم فضلی‌پور، تهران: انتشارات کیهان.

    5. سعید، ادوارد (1382)، فرهنگ و امپریالیسم، ترجمه اکبر افسری، تهران: انتشارات توس، چاپ اول.

    6. سعید، بابی، اس (1390)، هراس بنیادین (اروپا مداری و ظهور اسلام‌گرایی)، ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها و موسی عنبری، تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم با بازنگری.

    7. سیدمن، استیون (1388)، کشاکش آراء در جامعه شناسی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی. چاپ دوم.

    8. لاتوش، سرژ (1379)، غربی‌سازی جهان، ترجمه امیر رضایی، تهران: نشر قصیده، چاپ اول.

    9. هال، استوارت (1386)، غرب و بقیه: گفتمان و قدرت، ترجمه محمود متحد، تهران: نشر آگه، چاپ یکم.

     

    1. Amin, samir (1989) eurocentrism. Translated by russel moore. London: Zed.
    2. Bhabha, H.K (1990) “staging the politics of difference: homi bhabha’s critical literacy”, in G.A. olsonand l. worsham (eds) Race, Rhetoric, and the postcolonial, albany, NY: suny press.
    3. Bhabha, H.K (1994) the location of culture, routledge, london.
    4. Rogres, Alan. (2004) ”nen-formal education, flexible shcooling or participatory education?”, published by comparative education research center (CERC) and kluwer academic publishers.
    5. Sardar, ziauddin (1994) asian cultures: between programmed and desired futures. In the futures of cultures. Unesco, pp.83-91
    6. Said, e.w. (1993) culture and imperialism, london, chatto & windus.
    7. Sardar, Ziauddin.(2003) Islam, Postmodernism and Other Futures: A Ziauddin Sardar Reader, Edited by: Sohail Inayatullah and Gail Boxwell
    8. spivak, G. (1988), “a critique of postcoloniaal reason: toward a critique of the vanishing present”, Cambridge, MA: harvard university press.
    9. spivak, G. (1990) “can the subaltern speak?” , in c. nelson and l. Grossberg (eds) marxism and interpretation of culture, chicago: university of illinois press.
    10. Williams, p. & Chrisman, L. (1994) “colonial discourse and postcolonial theory: a readert”, New York: columbia University Press.
    11. ziauddin (1994) asian cultures: between programmed and desired futures. In the futures of cultures. Unesco, pp.83-91.
    12. Chakrabarty, d. (2000) provincialzing Europe: postcolonial thought and historical difference, Princeton, Princeton university press.
    13. Elliott, E. and D. Kiel (1997) ‘Nonlinear dynamics, complexity and public policy’, in Eve et al. (eds), pp. 64–78.
    14. Fanon, F. (1967) The wretched of the earth. Harmondsworth: Penguin.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار